بازار‌‌ها

تحقق رویای جهانی بدون مرز شاید هنوز خیال‌پردازانه به نظر برسد، اما بدون انحصار و تمرکز خیر. ساتوشی ناکاموتو، با معرفی اولین بلاک چین در سال 2009 دروازه‌های تغییر بزرگی را به روی زندگی بشر گشود. بعد از حوزه امور مالی، رفته رفته پای حوزه‌های دیگر مثل هوش مصنوعی، بازی، حتی افراد و میم‌های مشهور هم به بلاک چین باز شد.

حال جهان علم نیز به یاری بلاک چین، با تمرکززدایی و حذف واسطه‌ها گام بزرگی در رفع چالش‌های مربوط به انتشار، به اشتراک‌گذاری داده‌ها، دسترسی و تامین مالی برای مقالات و داده‌های علمی برداشته است. این حوزه‌ی نوپا، دیسای (DeSci) یا علم غیرمتمرکز نام دارد.

در این صفحه از صرافی راستین، لیست بهترین ارزهای حوزه دیسای با قیمت لحظه ای بازار را مشاهده می‌کنید.

دیسای (DeSci) چیست؟

هدف جنبش علم غیرمتمرکز (Decentralized Science) یا به اختصار دیسای (DeSci)، تغییر نحوه انجام، به اشتراک‌گذاری و تامین مالی تحقیقات علمی با بهره‌گیری از تکنولوژی بلاک‌چین و سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز (DAO) است.  دیسای سیستم علمی سنتی را به چالش می‌کشد. سیستمی که اغلب به دلیل ناکارآمدی‌ها، عدم شفافیت و کنترل متمرکز مورد انتقاد قرار می‌گیرد.

دیسای به زبان ساده، تلاش دارد تا با استفاده از ابزارهای وب3 مانند بلاک‌چین، قراردادهای هوشمند، و مشوق‌های مبتنی بر توکن، محیطی باز، تعاملی و قابل دسترس‌تر برای تحقیقات علمی ایجاد کند. این جنبش بسیاری از موانعی را که مؤسسات متمرکز به وجود آورده‌اند، از میان بر می‌دارد و به پژوهشگران و مشارکت‌کنندگان اجازه می‌دهد که بدون واسطه‌ها به طور مستقیم با یکدیگر تعامل کنند.

تقابل دیسای و علم سنتی

در حال حاضر سیستم‌های تحقیقاتی دانشگاهی وعلمی با چالش‌های زیادی روبرو هستند و مانع پیشرفت، نوآوری و دسترسی به اطلاعات می‌شوند. این ناکارآمدی‌های سیستمی باعث محدودیت‌های اشتراک‌گذاری داده‌ها و مشکلات تامین مالی ایجاد می‌شود. 

هدف دیسای تغییر اساسی در نحوه انجام، به اشتراک‌گذاری و اعتباردهی تحقیقات است.

1. مدل‌های تامین مالی

• چالش: در علم سنتی، تامین مالی به شدت وابسته به نهادهای متمرکزی مانند آژانس‌های دولتی، دانشگاه‌ها و مؤسسات خصوصی است که تصمیم می‌گیرند کدام پروژه‌ها مالیات دریافت کنند. این نهادها معمولا پروژه‌های پیش‌بینی‌پذیر و محققان شناخته‌شده را ترجیح می‌دهند.
• راه حل دیسای: دیسای برای حل این مشکل از DAOها (سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز) و تامین مالی مربعی استفاده می‌کند. در این مدل‌ها، جوامع می‌توانند به طور جمعی سر اینکه کدام پروژه‌ها را پشتیبانی کنند، تصمیم بگیرند و منابع به صورت شفاف توزیع شوند.

2. همکاری و دسترسی

• چالش: در علم سنتی، همکاری‌ها معمولا به دلیل محدودیت‌های جغرافیایی، موسسه‌ای یا رشته‌ای، محدود هستند. پژوهشگرانی که در زمینه‌های مشابه کار می‌کنند، ممکن است هرگز به هم نرسند. پلتفرم‌های دیسای به محققان در سراسر جهان، فارغ از وابستگی‌های مؤسسه‌ای یا موقعیت جغرافیایی، دسترسی دارند. این شمولیت به نوبه خود موجب ایجاد دیدگاه‌ها و تخصص‌های متنوع‌تر می‌شود و گفتمان علمی را غنی‌تر می‌کند و همچنین امکان مشارکت جوامع کمتر نماینده‌شده را فراهم می‌آورد.

• راه حل دیسای: دیسای این موانع را از بین می‌برد و همکاری‌های جهانی را از طریق شبکه‌های غیرمتمرکز تقویت می‌کند. این شبکه‌ها به پژوهشگران از نقاط مختلف دنیا این امکان را می‌دهند که منابع، تخصص‌ها و یافته‌ها را به صورت لحظه‌ای به اشتراک بگذارند.

3. پییر ریویو و تکرارپذیری

• چالش: در سیستم سنتی، فرآیند داوری همتا یا پییر ریویو به طور معمول کند، غیرشفاف و بدون پاداش است. این مسئله ممکن است موجب تعصب یا فساد در فرآیندها شود.
• راه حل دیسای: دیسای این مسائل را با مشوق‌های توکنی برای مشارکت در فرآیندهای پییر ریویو و تکرارپذیری حل می‌کند. پژوهشگران و ارزیابان با جوایز شفاف ترغیب می‌شوند که در این فرآیندها شرکت کنند.

4. مالکیت داده‌ها و مالکیت فکری

• چالش: در علم سنتی، اغلب مالکیت فکری (intellectual property (IP)) توسط موسسات یا شرکت‌ها کنترل می‌شود و پژوهشگران ممکن است پس از انتشار یا ثبت اختراع اثر خود را از دست بدهند.
• راه حل دیسای: دیسای با استفاده از توکن‌های غیرقابل تعویض خاصی به نام IP-NFT، علاوه بر اعطای کامل حقوق مالکیت آثار به پژوهشگران، امکان درآمدزایی غیرمتمرکز را نیز برایشان فراهم می‌کند.

نقش بلاک چین در علم غیرمتمرکز

بلاک چین قلب تپنده دیسای است. بدون بلاک‌چین توانایی ایجاد یک اکوسیستم علمی شفاف، غیرقابل تغییر و کارآمد، برای دیسای امکان پذیر نمی‌بود. ویژگی‌های منحصر به فرد بلاک‌چین، دیسای را قادر می‌سازد تا مشکلات مهم سیستم‌های علمی سنتی را برطرف و همکاری‌های جدیدی را ایجاد کند.

1. ثبت غیرقابل تغییر سوابق علمی: بلاک‌چین تضمین می‌کند که تمام داده‌های تحقیقاتی، انتشارات و ارزیابی‌ها به طور دائمی ثبت می‌شوند.
2. دائو (DAO) یا سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز: DAOها به پژوهشگران و جوامع این امکان را می‌دهند که به طور جمعی درباره تامین مالی پروژه‌ها رای‌گیری و آنها را اداره کنند.
3. قراردادهای هوشمند: با این فناوری، منابع، جوایز و مالکیت فکری به صورت خودکار و شفاف توزیع می‌شوند.
4. پاداش همکاری: برای تشویق افراد به همکاری و تکرارپذیری پژوهش‌های علمی، از توکن‌ها و NFTها (که بدون بلاک چین قطعا وجود نداشتند!) استفاده می‌شود. این مشوق‌ها مشارکت فعال و همکاری را تشویق کرده و اطمینان می‌دهند که تلاش‌های افراد به‌طور منصفانه جبران می‌شود، که می‌تواند کیفیت و کارایی تحقیقات علمی را بهبود بخشد.
5. امنیت در به اشتراک‌گذاری داده‌ها: بلاک‌چین به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که در عین حفظ حریم خصوصی، داده‌ها را به اشتراک بگذارند. ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین اطمینان می‌دهد که داده‌های تحقیقاتی به‌طور امن ذخیره می‌شوند و در برابر دستکاری مقاوم هستند. این یکپارچگی برای حفظ اعتبار نتایج علمی و محافظت از حقوق مالکیت فکری اهمیت دارد و فضایی قابل اعتماد برای تحقیقات علمی فراهم می‌کند.

چالش‌ها و مشکلات حوزه دیسای

ایده وعده‌های دیسای درخشان است. اما چالش‌هایی را نیز با خود به همراه دارد.

1. مقیاس‌پذیری و هزینه‌های بالا: پیاده‌سازی دیسای نیازمند زیرساخت‌های فنی پیشرفته‌ای است که بتواند حجم بالای داده‌ها و محاسبات پیچیده را مدیریت کند. مقیاس‌پذیری همچنان یکی از نگرانی‌هاست، چرا که فناوری‌های بلاکچین کنونی ممکن است نتوانند به‌طور مؤثر از تقاضاهای زیاد تحقیقاتی پشتیبانی کنند.
2. مقاومت از سوی موسسات متمرکز: موسسات علمی سنتی ممکن است از پذیرش مدل‌های غیرمتمرکز خودداری کنند.
3. نگرانی‌های امنیتی و حریم خصوصی: اشتراک‌گذاری داده‌های حساس تحقیقاتی در پلتفرم‌های غیرمتمرکز، نگرانی‌هایی در خصوص حریم خصوصی و امنیت داده‌ها ایجاد می‌کند. اطمینان از اینکه اطلاعات مالکیتی و داده‌های شخصی از دسترسی غیرمجاز محافظت شوند، یکی از چالش‌های عمده در اکوسیستم دیسای است.
4. کنترل کیفیت و اطلاعات غلط: پلتفرم‌های انتشارات غیرمتمرکز ممکن است با مشکل کنترل کیفیت روبه‌رو شوند.
5. عدم استانداردسازی و مقررات: ماهیت غیرمتمرکز دیسای می‌تواند منجر به عدم هماهنگی در متدولوژی‌های تحقیقاتی و گزارش‌دهی داده‌ها شود. بدون وجود پروتکل‌های استاندارد و نظارت مقرراتی، مقایسه نتایج تحقیقات مختلف دشوار می‌شود. این مسئله ممکن است پیشرفت علمی را کند کند.
6. چالش‌های حکمرانی و تصمیم‌گیری: در دیسای، اغلب از سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) برای حکمرانی استفاده می‌شود. با این حال، رسیدن به تصمیم‌گیری مؤثر و منصفانه در این ساختارها می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، به‌ویژه زمانی که منافع مختلف ذینفعان باید هم‌راستا شود.
7. ملاحظات قانونی و اخلاقی: حوزه حقوقی دیسای پیچیده است، زیرا پروژه‌های دیسای باید با مقررات مختلف در حوزه‌های قضایی مختلف مطابقت داشته باشند. علاوه بر این، ملاحظات اخلاقی مانند مالکیت داده‌ها، رضایت‌نامه‌ها و احتمال سوءاستفاده از یافته‌های تحقیقاتی باید با دقت مورد توجه قرار گیرند.

ارزهای دیسای و نقش آن‌ها در علم غیرمتمرکز

ارزهای دیسای به‌عنوان محرک اصلی پروژه‌های علمی غیرمتمرکز عمل می‌کنند. از این ارزها برای تامین مالی تحقیقات، تشویق مشارکت‌کنندگان و تسهیل همکاری‌ها استفاده می‌شود. با نگهداری و استفاده از این توکن‌ها، شما از علم باز حمایت کرده و در ازای مشارکت خود پاداش دریافت می‌کنید.

بهترین پروژه‌ها و ارزهای حوزه دیسای

این پروژه‌ها با استفاده از بلاکچین، به نوآوری در تحقیقات علمی و تامین مالی آنها کمک می‌کنند و باعث تحول در نحوه همکاری‌های علمی می‌شوند.

1. ریفامپیسین (RIF): پلتفرم Pump.science از توکن RIF برای گیمیفیکیشن تحقیقات طول عمر استفاده می‌کند. کاربران می‌توانند پیش‌بینی کنند که ترکیباتی مانند ریفامپیسین چه تاثیری بر موجودات مدل می‌گذارند. این توکن برای مشارکت و تامین مالی تحقیقات استفاده می‌شود.
2. یورولیتین (URO): توکن URO نیز توسط Pump.science برای گیمیفیکیشن تحقیقات طول عمر عرضه شده است. کاربران می‌توانند تاثیرات یورولیتین A را پیش‌بینی کنند و با مشارکت در تحقیق، به عنوان پاداش توکن URO دریافت کنند.
3.  اورجین‌تریل (TRAC): پلتفرم Origin Trail یک گراف دانش غیرمتمرکز است که داده‌ها را در صنایع مختلف مانند زنجیره تامین و تحقیق علمی به اشتراک می‌گذارد. توکن TRAC برای مدیریت و به‌روزرسانی اطلاعات در این شبکه استفاده می‌شود و به همکاری شفاف در تحقیقات علمی کمک می‌کند.
4. ویتا دائو (VITA): ویتا دائو (VitaDAO) یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز است که به تامین مالی تحقیقات طول عمر می‌پردازد. توکن VITA به عنوان توکن حکمرانی استفاده می‌شود. اعضای دائو با این توکن می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های تحقیقاتی و تخصیص بودجه مشارکت کنند.
5.  آکسون دائو (AXGT): سازمان خودگردان AxonDAO تحقیقات بالینی غیرمتمرکز را تسهیل می‌کند. توکن AXGT برای حکمرانی در این پلتفرم استفاده می‌شود و دارندگان آن می‌توانند در تصمیم‌گیری‌ها و تخصیص منابع نقش داشته باشند.
6. هِیر دائو (HAIR): پلتفرم HairDAO تحقیقات در زمینه درمان ریزش مو را تسهیل می‌کند. توکن HAIR به‌عنوان توکن حکمرانی برای رای‌دهی و تخصیص منابع استفاده می‌شود.
7. ریسرچ کوین (RSC): محققان در پلتفرم علمی بازResearchHub با توکن RSC، مقالات را به اشتراک گذاشته و بازبینی می‌کنند. کاربران برای مشارکت در این فرآیند، توکن RSC دریافت می‌کنند.
8. جنوم دائو (GENOME): پلتفرم غیرمتمرکز GenomesDAO برای مدیریت و اشتراک‌گذاری داده‌های ژنتیکی طراحی شده است. کاربران می‌توانند از طریق اپلیکیشن موبایل داده‌های خود را ذخیره و مدیریت کنند و تصمیم بگیرند که چه کسانی به این اطلاعات دسترسی داشته باشند. این پروژه هدف دارد بزرگ‌ترین پایگاه داده ژنتیکی متعلق به کاربران را بسازد و از طریق حفظ حریم خصوصی، به تحقیقات علمی در حوزه بیماری‌ها و داروسازی کمک کند.

روش انتخاب بهترین ارزهای حوزه علم غیرمتمرکز (DeSci)

 برای انتخاب بهترین ارزهای دیسای (DeSci) به موارد زیر توجه کنید.

1. تحقیق در مورد پروژه

• شناسایی تیم و اهداف پروژه: ابتدا باید ماموریت و اهداف هر ارز دیسای را بشناسید. آیا پروژه به دنبال حل مشکلات خاصی در تحقیقات علمی است؟ تیم توسعه‌دهنده آن افراد با تجربه‌ای دارد؟ 
• فناوری و ابزارها: بررسی کنید که از چه فناوری‌هایی برای پشتیبانی از پروژه استفاده می‌شود. مثلا آیا از بلاک‌چین‌های معتبر و مقیاس‌پذیر استفاده می‌شود؟
• مطالعه وایت‌پیپر: وایت‌پیپر هر پروژه را به دقت مطالعه کنید تا اطلاعات دقیقی درباره نحوه کارکرد، کاربرد و هدف‌های پروژه به دست آورید.
• شراکت و همکاری‌ها: پروژه‌هایی که مشارکت وهمکاری‌های استراتژیک با سازمان‌های معتبر دارند، شانس موفقیت بیشتری هم دارند.

2. تحلیل بازار

• عملکرد قیمت: بررسی تاریخچه قیمت هر توکن و تحلیل روند صعودی یا نزولی آن می‌تواند به شما کمک کند تا تصمیم بهتری بگیرید. توکن‌هایی مانند VitaDAO (VITA) و OriginTrail (TRAC) به دلیل داشتن رشد بازار قوی و قیمت‌های مثبت، از محبوبیت خوبی برخوردارند.
• حجم معاملات و ارزش بازار: حجم معاملات و ارزش بازار پروژه‌ها را بررسی کنید. پروژه‌هایی که حجم معاملات بالایی دارند، معمولاً نقدینگی بیشتری دارند و راحت‌تر می‌توان آنها را خرید و فروش کرد.

3. جامعه و نقشه راه

• جامعه فعال: برای ارزیابی علاقه و اعتماد به پروژه، به انجمن‌های آنلاین، شبکه‌های اجتماعی و فروم‌های مختلف مراجعه کنید. یک جامعه فعال و متعهد می‌تواند نشانه‌ای از حمایت عمومی از پروژه باشد.
• نقشه راه توسعه: وجود یک نقشه راه یا رود مپ واضح و قابل پیگیری برای پروژه ضروری است. این نقشه باید شامل اهداف بلندمدت، به‌روزرسانی‌های مهم و انتظارات برای آینده باشد.

4. تنوع در سرمایه‌گذاری

• پراکنده‌سازی: به جای سرمایه‌گذاری روی یک توکن تنها، سرمایه خود را روی چندین پروژه دیسای مختلف پراکنده کنید. با این کار خود را تا حد امکان از ریسک‌های احتمالی و نوسانات بازار محافظت کنید.