فهرست مطالب
دنیای اینترنت مانند گذشته نیست و در آینده نیز طوری تغییر خواهد کرد که به شکل امروزی‌اش نخواهد بود. از زمان معرفی اینترنت در سال 1993 – نزدیک به 30 سال پیش – اپلیکیشن‌های کاربردی زیادی برای تغییر زندگی افراد عادی ایجاد شده است. هرچه از زمان معرفی اینترنت می‌گذرد، تجربه کاربری بهتری را دیده‌ایم که به عنوان یکی از بخش‌های حیاتی اینترنت عمل کرده است. آخرین نسخه وب که زمان زیادی به انتشار آن مانده است، کاملا می‌تواند دنیای آنلاین را تغییر دهد. اما آیا در مورد وب 5، جدیدترین نسخه متحول کننده وب، چیزی شنیده‌اید؟ در این پست قصد داریم شما را با این پلتفرم آشنا کنیم.
مراحل تکامل اینترنت
وب طی چندین مرحله تکامل یافته است تا به مرحله مفهوم‌سازی و عملیاتی وب 5 برسد. به معنای واضح‌تر، انتقال از نسل‌های گذشته اینترنت به وب 5.0 است که این نسخه را – در مقایسه با نسخه‌های گذشته – قوی‌تر می‌کند. اما چه عواملی باعث ایجاد تغییرات در مراحل مختلف تکامل وب شده‌اند؟ در اینجا مروری مختصر از نسخه‌های گذشته و حالای وب در طول سال‌ها باهم خواهیم داشت.
وب 1.0
اولین نسخه اینترنت، وب 1.0، بیشتر بر روی برنامه‌های کاربردی (اپلیکیشن‌ها) فقط خواندنی (Read-only) تمرکز داشت. در این مرحله، وب سایت‌ها صرفا نقش ایجاد یک حضور آنلاین برای ارائه محتوا را ایفا کردند.
وب 2.0
وب 2.0 به معنای آغاز عصر وب برای “خواندن و نوشتن” بود که امکان تعامل در کنار کنترل مؤثر را به کاربران ارائه می‌کرد. برخی از غول‌های بزرگ فناوری که امروزه می‌شناسیم، مانند فیسبوک و توییتر، در عصر وب 2.0 اینترنت رشد کردند.
وب 3.0
متوجه شدن بر لزوم یک اینترنت هوشمندتر و کارآمدتر که همان وب 5 خواهد بود، پس از ارائه وب 3.0 شروع شد. وب 3.0 که به عنوان وب معنایی (Semantic) نیز شناخته می‌شود، دارای ویژگی‌هایی نظیر یکپارچگی، داده، اتوماسیون، قابلیت جهانی‌سازی و تحرک‌پذیری بیشتر است. با وجود قدرت غیرمتمرکز بودن اینترنت در این مرحله، وب 3.0 قصد دارد بهترین هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و محاسبات سه بعدی فضایی را ارائه دهد.
وب 4.0
مفهوم وب 4.0 تا حد زیادی بر عملکرد و کارآمد بودن متکی است. تمرکز آن بر استفاده از ارتباطات بی‌سیم (از راه دور) برای فعال کردن ارتباط بین افراد و اشیاء متصل در دنیای فیزیکی و مجازی است. برخی از علاقه‌مندان و عاشقان فناوری، وب نسخه چهارم را به عنوان وب همزیستی (Symbiotic) می‌شناسند که نشان دهنده وجود انسان و رایانه در یک رابطه همزیست گونه است.
مفهوم وب 5
با توجه به اندازه پیشرفت‌های ارائه شده توسط نسخه‌های قبلی وب، هنگامی که با ویژگی‌های وب 5 آشنا می‌شوید، تعجب نخواهید کرد. با این حال، اجازه دهید با یک تعریف واضح از وب 5.0، هر آنچه که نسل پنجم اینترنت در چنته برای شما دارد را به تصویر بکشیم. نسخه پنجم وب به عنوان یک پلتفرم وب غیرمتمرکز طراحی شده است که می‌تواند انعطاف‌پذیری و منابع تمام ناشدنی را برای توسعه برنامه‌های کاربردی وب غیرمتمرکز (DApp) فراهم کند.
هدف اصلی وب 5.0 توانمندسازی کاربران برای بازپس گیری کنترل و مالکیت داده‌هایشان تمرکز دارد. در حال حاضر، نسخه وب 5.0 هنوز در دست توسعه است. با این حال، برخی از کارشناسان اشاره کرده‌اند که وب 5.0 بیشتر شبیه ترکیبی از وب 2.0 و وب 3.0 خواهد بود.
اما آیا مزیتی در این تغییر وجود دارد؟ وقتی بتوانید همان ویژگی را با وب 3 داشته باشید، چه مزیتی در محیط بلاکچینی نسخه پنجم وب وجود خواهد داشت؟ وب 5.0 نه تنها یک پلتفرم وب غیرمتمرکز با قابلیت‌های معنایی (سمنتیک) ایجاد می‌کند، بلکه هوش هیجانی را “برای اولین بار” در وب معرفی می کند. چشم‌انداز نسخه پنجم وب عمیقاً بر ایجاد ارتباط عاطفی بین انسان و رایانه متمرکز است.
می‌توانیم با مثال‌هایی از نسخه پنجم وب ، به ویژگی‌های این نسل از اینترنت پی ببریم. وب‌سایتی را در نظر بگیرید که می‌تواند احساسات یک فرد را ترسیم کند. این وب‌سایت می‌تواند از تشخیص چهره به عنوان ابزاری برای ترسیم احساسات فرد هنگام استفاده از هدفون استفاده کند. کاربران می‌توانند با وب‌سایت تعامل داشته باشند و وب‌سایت بر اساس احساسات فرد واکنش خواهد داد.
وب نسخه پنجم و ارتباط آن با زندگی روزمره
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که دستیارهای مجازی چگونه می‌توانند نیازهای کاربران را با تفسیر رفتارهای آنها پیش‌بینی کنند؟ مفهوم نسخه پنجم وب اساساً شبیه به یک دستیار مجازی پیش‌بینی کننده در مقایس بسیار وسیع‌تر است. وب 5 می‌تواند تفسیر اطلاعات مختلف در سطوح مختلف پیچیده را تسهیل کند. اینترنت اطلاعات را با منطق و همچنین احساسات در نسخه وب پنجم تجزیه و تحلیل می‌کند.
ویژگی‌های وب نسخه پنجم به شکلی گسترده هستند که می‌توانند در زندگی روزمره مردم جایگاهی پیدا کنند. در واقع، وب 5 تقریباً به هر نوع واکنشی از سوی کاربر به صورت ارگانیک پاسخ می‌دهد. وب 5.0 از قدرت هوش مصنوعی برای تقویت ارتباط بین رایانه‌ها و ایجاد تعامل بین انسان و رایانه، مشابه تعامل بین انسان‌ها استفاده می‌کند. نسخه پنجم وب همچنین تجربیات کاملاً جدید و انحصاری را به هر کاربر بر اساس احساسات خود پیشنهاد می‌کند. تحولات آتی در حوزه بلاکچین، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی به عنوان داده‌های ورودی برای بهبود وب 5.0 عمل خواهند کرد.
ویژگی‌های مهم وب 5.0
توجه به این نکته مهم است که وب 5.0 هنوز در حال توسعه است، بنابراین تمامی ویژگی‌های آن فاش نشده‌اند. از سوی دیگر، پس از توسعه و پیاده‌سازی پلتفرم، کاربران می‌توانند انتظار طیف وسیعی از ویژگی‌ها را داشته باشند. در عین حال، نمی‌توان دو ویژگی مهم که در وب 5.0 برجسته‌اند را نادیده گرفت. کاربران می‌توانند کنترل کاملی بر هویت خود داشته باشند و مالک واقعی داده‌هایشان باشند.
کنترل بر هویت خود
موارد اصلی استفاده ار نسخه پنجم وب بر توانمندسازی کاربران بر کنترل هویت خود متمرکز است. فرض کنید شخصی، کیف پول دیجیتالی دارد که به او کمک می‌کند اعتبار هویتی و داده‌هایش را برای اتصال به برنامه‌های مختلف مدیریت کند. او می‌تواند از کیف پول به عنوان یک برنامه رسانه اجتماعی غیرمتمرکز برای وارد کردن نام کاربری و رمز استفاده کند. برنامه غیرمتمرکز هویت او را می‌داند و او مجبور نیست یک پروفایل با ایمیل یا شماره تلفن همراه خود ایجاد کند. هر گونه تعاملی که کاربر با برنامه ایجاد می‌کند در یک گره (نود) وب غیرمتمرکز ذخیره می‌شود.
مالکیت واقعی داده‌ها
یکی از نکات برجسته نسخه پنجم وب که به وضوح توضیح داده شد، توجه به مالکیت داده‌ها است. وب غیرمتمرکز متضمن ارائه مالکیت واقعی داده‌های کاربران است. با این حال، متمرکز بودن هنوز هم یک نگرانی بسیار جدی برای نسخه پنجم وب است. در مقابل، نسخه پنجم وب با هدف توانمندسازی کاربران به گونه‌ای که بتوانند مالک داده‌های خود باشند، عرضه خواهد شد.
نقاط قوت و ضعف وب 5.0
نسخه پنجم وب اکنون در دست توسعه است و زمان زیادی نیاز دارد تا جهان با موارد استفاده از آن در دنیای واقعی آشنا شود. با این حال، نمی‌توان از پتانسیل بسیار بالا و مزایای بالقوه‌ای که می‌تواند برای کاربران مفید باشد، چشم برداشت. در عین حال، توجه به مشکلات و نقاط ضعف وب 5.0 نیز مهم است که می‌تواند بر تجربیات کاربر (UX) تأثیر بگذارد. در اینجا خلاصه‌ای از برجسته‌ترین مزایای این پلتفرم آورده شده است.
- جنبه هوش هیجانی وب 5.0 بستر ایده آلی را برای کاربران فراهم می‌کند تا خلاقیت خود را گسترش دهند
- بخش تجارت الکترونیک می‌تواند از عنصر هوش هیجانی در وب 5 برای توسعه زیرساخت‌های ارتباط بلادرنگ با کاربران استفاده کند. با تمرکز ویژه بر تفسیر احساسات کاربران، بخش تجارت الکترونیک می‌تواند از نسخه پنجم وب برای ایجاد ارزش افزوده‌ای در تجربیات کاربران استفاده کند
- نسخه‌های موجود وب ماهیت متمرکز دارند و آنهایی که مدعی تمرکززدایی بهتر هستند، به ادعاهای خود پایبند نیستند. نسخه پنجم وب به شما این امکان را می‌دهد که کنترل کاملی بر داده‌های خود داشته باشید و تصمیم بگیرید که چگونه از آنها استفاده کنید. کاربران همچنین می‌توانند از هویت دیجیتال خود به طور ایمن در چندین برنامه استفاده کنند
- صحبت از امنیت شد، باید بگوییم که پایه‌های نسخه پنجم وب الهام گرفته از بیتکوین توسعه می‌یابند. و از آنجایی که بسیاری معتقد هستند که بیتکوین امن‌ترین شبکه غیرمتمرکز است، تمامی شک‌هایی که در مورد بلاکچین web5 است را برطرف می‌کند
حتی اگر وب 5.0 دارای مزایای شگفت‌انگیزی باشد، نباید از نقاط منفی قابل توجه آن نیز چشم‌پوشی کرد. اول از همه، پروژه نسخه پنجم وب هنوز در حال توسعه است و هیچ کس نمی‌داند که پروژه چگونه شکل خواهد گرفت. علاوه بر آن، مزایای نسخه پنجم وب عمیقاً به اتخاذ آن در مقیاس بزرگ بستگی دارد.
سخن آخر
دیدگاه بسیاری از غول‌های بزرگ تکنولوژی و دنیای آنلاین در مورد وب 3.0 به عنوان پایه‌ای برای ایجاد یک پلتفرم هوشمندتر، منجرب به ایجاد نسخه پنجم وب شد. بسیاری از شما ممکن است تصور کنید که نسخه پنجم اینترنت اساساً فانتزی غیرکاربردی یک غول فناوری است که ارزهای دیجیتالی خود را قصد دارد در این پلتفرم به فروش برساند. اما راهی برای انکار نوآوری و پیشرفت فناوری که در این نسخه است، وجود ندارد. در عین حال، مزایا و کاربردهای نسخه پنجم وب و ارزش افزوده احتمالی آن نشان می‌دهند که چگونه می‌تواند دنیای ارتباطات را متحول کند.
